Τί θα έβλεπε η Αλίκη στη χώρα των φυτών

-10%

Λιανική τιμή: €20,00

Τιμή Bestseller: €18,00

Συγγραφέας: Μανέτας Γιάννης

Εκδότης: Πανεπιστημιακές εκδόσεις Κρήτης

Κατηγορία: Περιβάλλον

ISBN: Τί θα έβλεπε η Αλίκη στη χώρα των φυτών

Ημερομηνία έκδοσης: 16/11/2010

Αγορά

16/11

Περιγραφή

Γιατί η κίνηση είναι περιττή στα φυτά; Πώς κάνει σεξ και πώς αμύνεται ένας ακίνητος οργανισμός; Γιατί τα φυτά είναι ασύμμετρα και χωρίς σταθερό μέγεθος; Γιατί μερικά είναι πρακτικώς αθάνατα; Γιατί στον φυτικό κόσμο η δημιουργία κλώνων είναι καθημερινό φυσικό φαινόμενο; Με ποιον μηχανισμό καταφέρνουν τα φυτά να εκμεταλλεύονται μια πρακτικά ανεξάντλητη, εξωγήινη ενεργειακή πηγή; Με ποιον τρόπο ρυθμίζουν τη σύσταση της γήινης ατμόσφαιρας, τον υδρολογικό κύκλο, τη ροή της ύλης και της ενέργειας και, τελικά, το κλίμα; Γιατί τα φυτά δεν υπέστησαν στο παρελθόν μαζικές εξαφανίσεις, όπως τα ζώα; Πώς αντιλαμβάνονται τα φυτά τον έμβιο και άβιο κόσμο και πώς επικοινωνούν μεταξύ τους; Είναι, εν τέλει, τα φυτά ευφυείς οργανισμοί;

Αυτά είναι μερικά από τα ερωτήματα που πραγματεύεται τούτο το βιβλίο, σε μια προσπάθεια να πεισθεί ο αναγνώστης ότι κακώς τα φυτά θεωρούνται απλοί οργανισμοί χωρίς εμφανή συμπεριφορά και ευφυ?α, άρα και χωρίς ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Στην πραγματικότητα θα εκπλαγεί τόσο ευχάριστα όσο η Αλίκη όταν έπεσε στη λαγότρυπα για να βρεθεί σ’ έναν κόσμο τόσο διαφορετικό από τον δικό μας.

Σελ. 368

Απόσπασμα από το βιβλίο:

Αν θέταμε στον μέσο πολίτη ένα ερώτημα για τη σημασία των φυτών, κανείς δεν θα είχε τη διάθεση να τα υποτιμήσει. Ποιος θα μπορούσε να αμφισβητήσει τη σημασία τους ως πηγής τροφής, όταν το 35% των διαιτητικών πρωτεϊνών στις ανεπτυγμένες χώρες και το 80% στις αναπτυσσόμενες έχει άμεση φυτική προέλευση; Όταν, σε τελευταία ανάλυση, όλη η τροφή μας προέρχεται από τα φυτά, που κατέχουν τη βάση της τροφικής πυραμίδας; Όταν, επιπλέον, το 25% των παραγόμενων φαρμάκων στον Δυτικό Κόσμο περιέχει τουλάχιστον ένα φυτικό προϊόν, ποσοστό που ανεβαίνει δραματικά, αν κανείς λάβει υπ’ όψιν και την παραδοσιακή ιατρική του Τρίτου Κόσμου; Οι περισσότερο υποψιασμένοι θα συμπλήρωναν ότι ο πολιτισμός, τόσο ο παλαιότερος όσο και ο βιομηχανικός, στηρίχθηκαν επίσης στα φυτά. Τα αριστουργήματα της λογοτεχνίας και της επιστήμης αποτυπώθηκαν σε φυτικά προϊόντα: στους παπύρους των Αιγυπτίων και στο χαρτί των Κινέζων. Οι περισσότερο ευαίσθητοι θα ανέφεραν και την αισθητική τους αξία, τη συγκίνηση που προκαλεί η πλειάδα των χρωμάτων, των αποχρώσεων και των αρωμάτων. Άλλοι θα προσέθεταν την ανεκτίμητη απόλαυση που προσδίδει στην τροφή το φυτικό καρύκευμα, τη χαλαρή έξαψη μετά από ένα ποτήρι κρασί που φτιάχνει την παρέα ή την έκσταση από τον αρμονικό ήχο του βιολιού που κατασκευάστηκε από το κατάλληλο ξύλο.

Θα μπορούσε κανείς να συνεχίσει επ’ άπειρον στο ίδιο ανθρωποκεντρικό μοτίβο, να γράψει ολόκληρα βιβλία για τη χρησιμότητα των φυτών. Δεν είναι αυτός όμως ο στόχος του παρόντος βιβλίου.

Ο παραπάνω –ατελέστατος– κατάλογος των χρήσεων των φυτών από τον άνθρωπο αφορά μια μικρή μειονότητα λίγων εκατοντάδων φυτικών ειδών που είτε έχουν εξημερωθεί και καλλιεργηθεί από

τους ανθρώπους είτε προσφέρουν προϊόν ή υπηρεσία ως άγρια και αυτοφυή στη φύση. Υπάρχουν τουλάχιστον άλλες 260.000 άσημα φυτικά είδη που μοιραζόμαστε μαζί τους τον πλανήτη, που χρειάζονται υποστήριξη και που έχουν τεράστια σημασία απλώς και μόνον επειδή υφίστανται, είδη που η απλή παρουσία τους, όσο κι αν περνά απαρατήρητη από τον άνθρωπο, διαμόρφωσε, διαμορφώνει και θα εξακολουθήσει να διαμορφώνει την κατάσταση των πραγμάτων στον πλανήτη Γη εσαεί και εις τους αιώνας των αιώνων. Αυτό συμβαίνει διότι τα φυτά διαθέτουν τον μόνο πρόσφορο τρόπο που υπάρχει στον πλανήτη μας όσον αφορά την εκμετάλλευση μιας πρακτικά ανεξάντλητης, εξωγήινης ενεργειακής πηγής, και επειδή η διαδικασία που επελέγη γι’ αυτή την επιτυχή εκμετάλλευση, δηλαδή η φωτοσύνθεση, καθόρισε σε μεγάλο βαθμό το κλίμα, τη σύσταση της γήινης ατμόσφαιρας, τον κύκλο του άνθρακα, τον υδρολογικό κύκλο, την παραγωγή τροφής και πολλά άλλα. Η φωτοσύνθεση διαμόρφωσε την Ιστορία και την Εξέλιξη της ζωής σε βαθμό που μόλις τις τελευταίες δεκαετίες αρχίσαμε να κατανοούμε. Είναι εύκολο να φανταστούμε ένα κόσμο αποκλειστικά φυτικό, χωρίς ανθρώπους, χωρίς καν ζωικούς οργανισμούς σαν αυτούς που υπάρχουν ή κάποτε υπήρξαν πάνω στη Γη. Είναι αδύνατο να διανοηθούμε το αντίθετο. Στην αναζήτηση στοιχειώδους ζωής στο σύμπαν, το πρώτο που αναζητούμε είναι η παρουσία νερού. Μικροί θύλακες βακτηρίων, με περιορισμένη εκμετάλλευση τοπικών ενεργειακών πηγών χημικής φύσεως και εξίσου περιορισμένες δυνατότητες επέκτασης είναι δυνατόν να υπάρχουν, αόρατοι σε μια πρώτη ματιά, θαμμένοι στα βάθη υπόγειων ή επιφανειακών υδάτινων μαζών. Τίποτα που να μοιάζει όμως με τον γαλαζοπράσινο πλανήτη. Πλούσια χερσαία ζωή, που να καλύπτειτο σύνολο της διαθέσιμης επιφάνειας και να έχει την πολυπλοκό-

τητα που βλέπουμε στη Γη, δεν νοείται χωρίς κάποιον τύπο φυτικής ζωής. Ο πλανήτης μας πέρασε τα εννέα δέκατα της ηλικίας του με τη ζωή περιορισμένη μέσα στο νερό και τη χερσαία του επιφάνεια ως αποκρουστικό και αφιλόξενο σεληνιακό τοπίο. Μόνο μετά τον σταδιακό (αλλά συγχρόνως εξαιρετικά ταχύ, αν μετρηθεί σε γεωλογικό χρόνο) εποικισμό της ξηράς από τα φυτά, έγινε πραγματικότητα το θαύμα που σήμερα βλέπουμε, αλλά δεν εκτιμούμε. Χάρη στον εποικισμό της ξηράς από τα φυτά, έχουμε κληρονομήσει έναν πλούσιο κόσμο όπου εκατομμύρια είδη ζωικών οργανισμών βρίσκουν στέγη, τροφή και προστασία σε 260.000 είδη φυτών, σε κάθε πιθανή γωνιά του πλανήτη. Αξίζει την πολύτιμηαυτή κληρονομιά να την εκτιμήσουμε και να την προστατέψουμε. Πρώτα όμως πρέπει να τη γνωρίσουμε.

Λίγα λόγια για τον συγγραφέα:

Ο Γιάννης Μανέτας γεννήθηκε στην Αθήνα το 1947. Σπούδασε Φυσιογνωσία και Γεωγραφία στο Πανεπιστήμιο της Αθήνας και απέκτησε τον τίτλο του διδάκτορα Βιολογικών Επιστημών από το Πανεπιστήμιο της Πάτρας το 1976. Εργάζεται στο ίδιο πανεπιστήμιο από το 1978 έως σήμερα. Εξελέγη καθηγητής Φυσιολογίας Φυτών το 1993. Εκτός από το Πανεπιστήμιο Πατρών, έχει εργαστεί ερευνητικά στο Εθνικό Κέντρο Έρευνας Φυσικών Επιστημών “Δημόκριτος”, στον Πειραματικό Σταθμό “Abisco” της Λαπωνίας και στα Πανεπιστήμια Stirling (Σκωτία), Göteborg (Σουηδία), Essen και Karlsruhe (Γερμανία).