Η ατίθαση: Η Κοκό πριν τη Σανέλ

-10%

Λιανική τιμή: €20,00

Τιμή Bestseller: €18,00

Συγγραφέας: Charles - Roux Edmonde

Εκδότης: Πάπυρος Εκδοτικός Οργανισμός

Κατηγορία: Βιογραφίες

ISBN: 9789604860067

Ημερομηνία έκδοσης: 07/04/2010

Αγορά

07/04

Περιγραφή

Η Εντμόντ Σαρλ-Ρού, πρόεδρος σήμερα της Ακαδημίας Γκονκούρ και προσωπική φίλη της Σανέλ συνέταξε τη βιογραφία της μερικά χρόνια μετά το θάνατό της, όταν μπορούσε πια να γράψει τα πάντα χωρίς εξωραϊσμούς και αποσιωπήσεις. Το βιβλίο της θεωρείται η μόνη έγκυρη βιογραφία της Σανέλ. Το πυκνογραμμένο κείμενο της Σαρλ-Ρού που θυμίζει ιστορικό μυθιστόρημα, ακολουθεί χρονολογικά την ιλιγγιώδη άνοδο μιας γυναίκας αποφασισμένης να κατακτήσει τον κόσμο με μια βελόνα στο χέρι. Η έρευνα της βιογράφου ξεκινά από τα βάθη της γαλλικής επαρχίας, από τη Σεβέν, τον τόπο καταγωγής μιας οικογένειας γυρολόγων αποφασισμένης να επιβιώσει μέσα στις χειρότερες συνθήκες και φτάνει μέχρι τις τελευταίες στιγμές μιας ακατάβλητης, σκληρά εργαζόμενης γυναίκας που επέτρεψε στο θάνατο να έρθει μια Κυριακή, μέρα αργίας, για να μην αφήσει τη δουλειά της στη μέση.

Το κείμενο της Σαρλ-Ρού φωτίζει όλες τις αντιφάσεις τού "φαινομένου Σανέλ". Οι φωτογραφίες εικονίζουν μια κομψή μελαχρινή γυναίκα, με λιτό ταγιέρ, πέρλες κι ένα τσιγάρο στο χέρι. Πίσω όμως από αυτή την εικόνα κρύβεται το ορφανό κορίτσι που μεγάλωσε μόνο του σε κάποιο μοναστήρι, η «Κοκό» των κακόφημων επαρχιακών καμπαρέ, η «παράνομη» ερωμένη πλούσιων κυρίων, η καπελού της οδού Καμπόν, η μοδίστρα της Ντοβίλ.

Η Σανέλ εμπνεόταν από τις εργατικές στολές για να δημιουργήσει ρούχα που φορέθηκαν στα μεγαλοαστικά σαλόνια αλλά δεν αποδέχτηκε ποτέ τη δική της λαϊκή καταγωγή, απελευθέρωσε τις γυναίκες από τα -κυριολεκτικά- δεσμά του παρελθόντος (ασφυκτικοί κορσέδες, ογκώδη καπέλα, βαριά υφάσματα) αλλά φερόταν δεσποτικά στις υπαλλήλους της, ήταν πρωτοπόρα και ανατρεπτική αλλά ταυτόχρονα βαθιά συντηρητική, ήταν "αδέσμευτη" και "ατίθαση" αλλά κρυφά επιθυμούσε να "νομιμοποιηθεί" στο πλευρό ενός άντρα.

Η κόρη του γυρολόγου συναναστράφηκε πολιτικούς, επιχειρηματίες, έκπτωτους τσάρους, γόνους της αγγλικής αριστοκρατίας, παραγωγούς του Χόλιγουντ, αρχηγούς των Ες-Ες, άλλα οι πραγματικοί της φίλοι ήταν πάντα οι καλλιτέχνες. Ανάμεσά τους ο Ζαν Κοκτό, η Κολέτ, ο Μαξ Ζακόμπ, ο Πολ Μοράν, ο Ιγκόρ Στραβίνσκι, ο Σερζ Ντιαγκίλεφ, ο Πάμπλο Πικάσο. Η βιογραφία της Σανέλ ζωντανεύει σελίδες μιας άλλης εποχής. Τον καλλιτεχνικό αναβρασμό των annees folles, τη γαλλική επαρχία όπως την απαθανάτισαν οι φωτογραφίες τού Εζέν Ατζέ, την ατμόσφαιρα του Μπιαρίτζ και της γαλλικής Ριβιέρας, την ταραγμένη Ευρώπη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, τότε που η Σανέλ αναμίχθηκε στην σκοτεινή "υπόθεση Modelhut" και χρειάστηκε η επέμβαση του ίδιου του Τσόρτσιλ για να γλιτώσει τη ζωή της.

Η βιογράφος τής Σανέλ δεν επιμένει σε λεπτομέρειες που είναι πια γνωστές σε όλους. Για παράδειγμα, πολλοί θυμούνται ότι το ροζ ταγιέρ που φορούσε η Τζάκι Κένεντι στο Ντάλας τη στιγμή της δολοφονίας του Προέδρου είχε την υπογραφή της Σανέλ, αλλά λίγοι γνωρίζουν πως είχε ράψει τα κοστούμια για την Αντιγόνη του Κοκτό ή πως χάρη στη δική της χορηγία ανέβηκε η Ιεροτελεστία της Άνοιξης.

Σελ. 512

Κριτικές:

" Ο μυθιστορηματικός βίος μιας κόρης γυρολόγων, που μεγάλωσε σε μοναστήρι, πέρασε από τα καμπαρέ, έραβε τους άντρες του ιππικού, αρωμάτισε όλον τον κόσμο με το Νο 5, φόρεσε πρώτη παντελόνι και επέβαλε το στυλ της στην παγκόσμια μόδα, κόβοντας και ράβοντας την ίδια της τη ζωή. Η βιογραφία της από την Εντμόντ Σαρλ-Ρου αλλά και η ταινία που είναι βασισμένη σ΄αυτό το βιβλίο, με πρωταγωνίστρια την Οντρέ Τοτού, δημιουργούν την επικαιρότητα της «δεσποινίδος»

Στην επαρχιακή ταβέρνα Σανέλ (Le Chanel) στο Ποντέιγ, ένα χωριό με τρεις αγροικίες όλες κι όλες στη γρανιτένια περιοχή της Σεβέν στη Νότια Γαλλία, η Κοκό δεν θα αναφερόταν ποτέ. Και όμως σε αυτό το μέρος σχεδιάστηκε για πρώτη φορά το μονόγραμμα με τα δύο μεγάλα C. Ηταν το μόνο που μπορούσε να σκαλίσει ο αναλφάβητος προπάππος της Ζοζέφ Σανέλ, γεννηθείς εν έτει 1792, πάνω στους πάγκους και στα τραπέζια του. Μεταξύ 1830 και 1860 πάνω από 20 Σανέλ πρωτοαντίκρισαν το φως στο Ποντέιγ: οι αρσενικοί της οικογένειας ήταν γεννημένοι καρδιοκατακτητές, με τάση προς την περιπέτεια και ελάχιστο ενδιαφέρον για προκοπή, ενώ οι απατημένες σύζυγοι Σανέλ ήταν τα αιώνια θύματα, τρελές από έρωτα, εργατικές σαν μέλισσες, πιστές τροφοί μέχρι θανάτου. Αλλά μάλλον δεν υπήρξε πιο ανεπρόκοπος γόης από τον πατέρα της, Αλμπέρ, ούτε και πιο πιστή υπηρέτρια στο κατόπι του από τη μητέρα της, Ζαν, την οποία ξελόγιασε στα 19 της και την παράτησε. Τον εντόπισε στον τελευταίο μήνα της εγκυμοσύνης της στο καπηλειό του χωριού Ομπενά, όπου γεννήθηκε η Ζουλιά το 1882, για να ακολουθήσει η Γκαμπριέλ (μετέπειτα Κοκό) το 1883 στο θυρωρείο ενός φιλανθρωπικού ιδρύματος στο Σαμίρ. Μόνο με την τρίτη εγκυμοσύνη το 1884 προσφέρθηκε στη Ζαν ο πολυπό- θητος γάμος και ήρθε ο πρώτος γιος, αλλά στην επόμενη εγκυμοσύνη η δύσμοιρη μητέρα υπέκυψε σε μια μορφή άσθματος που είχε χειροτερέψει με τα χρόνια. Βρέθηκε νεκρή στα 33 της χρόνια και φυσικά ο άντρας της έλειπε σε ταξίδι. Χωρίς καθυστέρηση, όταν επέστρεψε, οδήγησε τις δύο κόρες του σε ορφανοτροφείο.

Ούτε πόρνη ούτε καλόγρια

Παρ΄ όλα αυτά η Γκαμπριέλ είχε προλάβει να αποτυπώσει κάποιες ευχάριστες εικόνες από την παιδική της ηλικία. Στο Σαμίρ, όπου γεννήθηκε, η στολή των ιππέων είχε γίνει αυστηρότερη εκείνη την εποχή, είχε αποκτήσει χρυσά κορδόνια στο επιχιτώνιο και το πηλήκιο είχε αντικαταστήσει οριστικά το κράνος του ελαφρού ιππικού. «Πόσο Σανέλ ήταν όλα αυτά!» σχολιάζει η βιογράφος της Σαρλ-Ρουά 90 χρόνια αργότερα. Εκτός από τα άλογα, την Γκαμπριέλ εντυπωσίαζαν και οι όμορφοι ιππείς, γόνοι καλών οικογενειών, οι οποίοι συχνά αντάλλασσαν τις αγαπημένες τους εταίρες προτού φύγουν. Τις έβλεπε η μητέρα της που εργαζόταν στο πλυσταριό. Θα γινόταν η κόρη της μια απ΄ αυτές; Στο οικοτροφείο Νοτρ Νταμ του Μουλέν, όπου στάλθηκε η Γκαμπριέλ μετά το ορφανοτροφείο, της κίνησαν την προσοχή ο γιακάς των κολεγιόπαιδων της οδού Λισέ, η γραβάτα τους δεμένη σε ροζέτα και το μαύρο χρώμα της μπλούζας τους. Το ταγέρ Σανέλ, απόλυτο σύμβολο του στυλ και της ανεξαρτησίας, πιθανόν να είχε κιόλας σχηματιστεί στο μυαλό της. Στον οίκο ρούχων όπου έπιασε δουλειά στα είκοσί της, οι πελάτισσες της αριστοκρατίας δεν τη συγκίνησαν ποτέ. Ευτυχώς στο Μουλέν υπήρχαν πάλι πάρα πολλοί ιππείς, όπως σε κάθε πόλη με φρουρά. Οι πρώτοι που εμφανίστηκαν για μερικές επιδιορθώσεις της τελευταίας στιγμής στο ραφτάδικο που είχε στήσει η Γκαμπριέλ με την εξαδέλφη της Αντριέν έφυγαν σαν μαγεμένοι και διέδωσαν το νέο σε όλη την πόλη: δύο βασιλοπούλες μπάλωναν παντελόνια! Είναι δύσκολο να καταλάβει κανείς πότε άρχισαν τα δύο κορίτσια να έχουν εραστές αλλά, απ΄ ό,τι φαίνεται, «όσον καιρό ανήκαν σε όλους, στην πραγματικότητα δεν ανήκαν σε κανέναν». Και έπρεπε οπωσδήποτε να φύγουν.

Η νεαρή Γκαμπριέλ είχε καλλιτεχνικές φιλοδοξίες και αποφάσισε να δοκιμάσει την τύχη της στον τομέα της διασκέδασης. Δεν δυσκολεύτηκε να πιάσει δουλειά στο καφωδείο «Ροτόντα» του Μουλέν, αφού έσερνε πίσω της τα χρυσά παιδιά της φρουράς. Και παρ΄ ότι ποτέ δεν εισέπραξε ενθαρρυντικά σχόλια από τον πιανίστα του μαγαζιού, κατάφερε να γίνει βεντέτα με τα δύο πρώτα τραγούδια της: έλεγε το «Κο Κο Ρι Κο» με βραχνή και ντροπαλή φωνή, και το ακόμη μεγαλύτερο σουξέ «Ποιος είδε την Κοκό στο Τροκαντερό» και το κοινό τής ζητούσε ρυθμικά: «Κοκό, Κοκό». Ετσι της έμεινε το όνομα.

Και πάλι πόσο θα μπορούσε να αρκεστεί στον θαυμασμό κάποιων ξεπεσμένων σε ένα ασήμαντο καμπαρέ της επαρχίας; Την ευκαιρία να ξεφύγει της πρόσφερε ο αξιωματικός του πεζικού Ετιέν Μπαλσάν, ένας λιμοκοντόρος και ιπποκόμος ο οποίος προσφέρθηκε να την πάρει στον πύργο του σαν μαθητευόμενη. Ηταν αυτός ο πρώτος εραστής της, το 1905; «Φριχτή εποχή!» θα έλεγε η Γκαμπριέλ αργότερα για όλα αυτά. Η καπελού της οδού Καμπόν

Μόνο το Παρίσι θα μπορούσε να προσφέρει τις ευκαιρίες που ονειρευόταν. Ο Μπαλσάν την εγκατέστησε σε μια γκαρσονιέρα, όπου ξεκίνησε να φτιάχνει καπέλα, αρνιόταν όμως να της αγοράσει κατάστημα, ξόδευε λεφτά μόνο για άλογα. Την επιθυμία της ικανοποίησε ο καλύτερός του φίλος Αρθουρ Κάπελ ή «Μπόι», νόθος γιος ενός τραπεζίτη, ένας self-made man, ιδανικός σύντροφος για την Γκαμπριέλ, παρ΄ ότι είχε αναρίθμητες ερωμένες ως τότε. Εκείνος πλήρωσε την προκαταβολή για τον αέρα της επιχείρησης του πιλοποιείου στον ημιώροφο του κτιρίου της οδού Καμπόν 21 που θα συνδεόταν με το όνομά της για τουλάχιστον μισόν αιώνα. Οταν ο Μπόι πέθανε το 1919 σε αυτοκινητικό δυστύχημα, η Γκαμπριέλ θα γύριζε σελίδα στη ζωή της. Ακολούθησε ένα ζευγάρι φίλων στη Βενετία, όπου γνώρισε όλη την αριστοκρατία της εποχής, μαζί με τον... επόμενο έρωτά της, τον ξεπεσμένο δούκα Ντμίτρι Πάβλοβιτς. Αρτι αφιχθείς από το παλάτι του στην Αγία Πετρούπολη τον Ιανουάριο του 1917, θα ήταν ο Ντμίτρι ο άντρας της ζωής της; Ναι, ώσπου να παντρευτεί και αυτός μια νεαρή Αμερικανίδα με λεφτά.

Τρεις μήνες πριν από τον θάνατο του Μπόι,η Γκαμπριέλ είχε εγκαταλείψει το 21 της οδού Καμπόν και εγκαταστάθηκε ως μοδίστρα στον αριθμό 31. Ηθελε πάντα να προκαλεί.Στην εποχή της μπελ επόκ παρήγγειλε σε έναν ράφτη να της φτιάξει ένα παντελόνι που καμία γυναίκα δεν είχε ονειρευτεί να φορέσει.

Δεκαπέντε χρόνια αργότερα θα φορούσε το πρώτο απλό αντρικό κοστούμι.Οι βάσεις της αυτοκρατορίας της Κοκό μπήκαν το 1914 με την εμφάνιση των πρώτων γερμανικών στρατευμάτων στο Σεν Κεντέν και το μόνο ανοιχτό κατάστημα ήταν της Σανέλ.Πλάσαρε για την περίσταση την ίσια μακριά φούστα.Εκοψε τα μαλλιά της και δημιούργησε το χτένισμα που μιμήθηκαν πολλές σύγχρονές της,δημιούργησε σεμνά ενδύματα θαλάσσης με φουφούλες που έφταναν ως το γόνατο για τις κυρίες και το 1920 θα γεννιόταν το άρωμα Chanel Νo 5,πάνω στο οποίο τα επόμενα χρόνια θα βασιζόταν η μεγάλη περιουσία της.

Ο επόμενος έρωτάς της με τον ποιητή Πιερ Ρεβερντί,ο οποίος συζούσε με μερικούς αναρχικούς στη Μονμάρτρη,ήταν καταστροφικός.Ο μεθεπόμενος με τον Πολ Ιρίμπ,διευθυντή,αρχισυντάκτη και βασικό εικονογράφο του παρισινού περιοδικού «Τemoin»,έναν αστό με εθνικιστικές τάσεις,κόντεψε να την οδηγήσει στη χρεοκοπία.Η Γκαμπριέλ ήθελε να ξεκόψει από όλα,οι καιροί ήταν απατηλοί, και ακολούθησε το τελευταίο λάθος της στον τομέα των αντρών: ερωτεύτηκε έναν γερμανό κατάσκοπο στη μη κατεχόμενη ζώνη με το ξέσπασμα του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου.Εκείνη ήταν 56 ετών,13 χρόνια μεγαλύτερή του, αλλά εκείνος την είχε ερωτευτεί! Αυτό κράτησε τρία χρόνια,ώσπου η Κοκό βαρέθηκε να ζει μέσα στις απαγορεύσεις.Ηθελε να επιστρέψει στο παιχνίδι της αγοράς.

Κατοχικοί νόμοι,ο κυνισμός των επιχειρήσεων,ο κίνδυνος να πουλήσει την εταιρεία της σχεδόν τζάμπα είχαν αλλάξει πια τα δεδομένα.Το 1947 ο οίκος Chanel πουλήθηκε στον προσωπικό της εχθρό Πιερ Βερτχάιμερ με σχετικά ευνοϊκούς όρους.Η περιουσία της ήταν ήδη κολοσσιαία,η ίδια ήταν 64 ετών και μπορούσε πια να καταθέσει τα όπλα.Δεν ανεχόταν όμως ότι ο αντίπαλός της ήταν 10 χρόνια νεότερος και,τη στιγμή της υπογραφής,κατάφερε να πλαστογραφήσει το πιστοποιητικό γέννησης που της ζήτησαν.Γιατί να μη γίνει με την ευκαιρία 10 χρόνια νεότερη; Οντως την περίμενε μια νέα περίοδος παντοδυναμίας και αυτή τη φορά η καθιέρωση θα ξεκινούσε στις Ηνωμένες Πολιτείες στα 71 χρόνια της.Αλλά ήταν πια δραματικά μόνη.Πέθανε 88 ετών,επιστρέφοντας από τον περίπατό της,μια Κυριακή του Ιανουαρίου 1971, μέσα στο δωμάτιο του ξενοδοχείου Ριτζ.Η καμαριέρα τής έκλεισε τα μάτια."

Μαίρη Παπαγιαννίδου, "Το Βήμα", 18.4.2010

"Γυναίκες και... αγάπες έτοιμες για όλα! Με τη φινέτσα της Ευρώπης ή τη γοητεία της Ανατολής, φωτισμένες στο παρόν και ταξιδεύοντας στο μέλλον, αθώες και μοιραίες, εμβληματικές και παραμυθένιες, λυγερόκορμες ή...

στρογγυλές στοιχειώνουν πανί και βιβλίο, σε μια ανεξάντλητη περιπέτεια!

Κοκό Σανέλ. Γεννήθηκε πάμφτωχη, πέθανε πάμπλουτη, αφήνοντας ανεξίτηλη σφραγίδα στη μόδα και το ακατάβλητο στυλ. Ο μύθος της ασφυκτιά στα αφηγήματα. Η πραγματικότητα διαθέτει περισσότερη φαντασία; « Coco avant Chanel », Η Κοκό πριν τη Σανέλ της Εντμόντ Σαρλ Ρου, (σύντομα από τον «Πάπυρο»), με την Οντρέ Τοτού, (σκηνοθεσία, Αν Φοντέν, Αudiovisual) να την ενσαρκώνει στα πρώτα, πριν από τον θρύλο βήματα. Ώριμη, ατίθαση και σκληρή, στη δίνη του παράνομου πάθους, στο Κοκό Σανέλ και Ιγκόρ Στραβίνσκι, του Κρις Γκρίνχαλτ (Εμπειρία Εκδοτική), με τη Αν Μουγκαλίς στο ερωτικό ειδύλλιο του Γιαν Κουνέν: ειδύλλιο με δύο διάσημα «παιδιά»: τη «Συμφωνία των Πνευστών Οργάνων» και το πρώτο της άρωμα, το- θρυλικόChannel Νο 5. Η μόδα πάει σινεμά, περνώντας- κάποιες φορές- και από την άλλη πλευρά του καθρέφτη.

Πρόσωπα της μόδας, η Λία Κεμπέντε, τοπ μόντελ από την Αιθιοπία, αλλά και η Γουαρίς Ντίρι, πρώην μοντέλο, την οποία υποδύεται στην κινηματογραφική μεταφορά (σκηνοθεσία Σέρι Χόρμαν, Filmtrade) του αυτοβιογραφικού βιβλίου της Ντίρι, Λουλούδι της Ερήμου (Ωκεανίδα). Λουλούδι, που ακρωτηριάστηκε βάναυσα προτού ανθίσει. Παιδί παραδοσιακής σομαλικής οικογένειας, τριών ετών της κόβουν την κλειτορίδα και λίγο πριν από την εφηβεία το σκάει, διασχίζοντας ξυπόλητη την αφρικανική έρημο. Μέχρι τις πασαρέλες της Νέας Υόρκης, ο δρόμος ήταν μακρύς, μα γόνιμος. Το Λουλούδι της Ερήμου έλαμψε με την εξωτική ομορφιά του, αλλά και τον μαχητικό δυναμισμό του, ως Ειδική Πρέσβειρα του ΟΗΕ για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Οι εφιάλτες, όταν δεν σε στοιχειώνουν, σε κάνουν πιο δυνατό... "

Εριφύλη Μαρωνίτη, "Τα Νέα"/ "Βιβλιοδρόμιο", 12.12.2009

Λίγα λόγια για την συγγραφέα:

Η Εντμόντ Σαρλ-Ρού (Edmonde Charles-Roux) γεννήθηκε το 1920 στο Νειγί-σιρ-Σεν. Κόρη διπλωμάτη, έζησε την παιδική της ηλικία στην Πράγα και τα νεανικά της χρόνια στη Ρώμη. Στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο βρέθηκε στο μέτωπο ως εθελόντρια νοσοκόμα και τραυματίστηκε σε βομβαρδισμό. Αργότερα πέρασε στην Αντίσταση προσφέροντας τις υπηρεσίες της ως νοσοκόμα. Μετά τον πόλεμο τιμήθηκε με το παράσημο του Πολεμικού Σταυρού, και από το 1945 φέρει τον τίτλο του Ιππότη της Λεγεώνας της Τιμής. Εργάστηκε στη σύνταξη του νεοσύστατου περιοδικού Elle και αργότερα στο Vogue, του οποίου έγινε αρχισυντάκτρια. Το 1966 εξέδωσε το πρώτο της μυθιστόρημα Oublier Palerme, για το οποίο τιμήθηκε με το βραβείο Γκονκούρ. Ακολούθησαν και άλλα μυθιστορήματα, βιογραφίες, λευκώματα και τα λιμπρέτα πολλών μπαλέτων τού Ρολάν Πετί. Έχει επίσης διασκευάσει τον Γατόπαρδο του Λαμπεντούζα για μπαλέτο. Τα βιβλία της έχουν μεταφραστεί σε περισσότερες από δεκαεπτά γλώσσες. Είναι μέλος της Ακαδημίας Γκονκούρ από το 1983 και πρόεδρός της από το 2002. Το 2007 έλαβε από τη Λεγεώνα των Ξένων τιμητική διάκριση και, το 2008, της ανατέθηκε η διεύθυνση της Villa Medicis, έδρας της Γαλλικής Ακαδημίας στη Ρώμη.